Elementi topografske karte

Crte na karti koje spajaju točke iste visine nazivaju se izohipse, a crte na karti koje spajaju točke iste dubine (primjerice u moru) nazivaju se izobate. Visinska razlika između dvije susjedne izohipse u kartografiji se naziva ekvidistanca.

Geografske karte prema sadržaju dijelimo u dvije kategorije, a to su tematske karte i topografske karte.

Vrsta geografske karte koja predočuje u prostoru vidljive, osnovne prirodne i društvene sadržaje nekog područja naziva se topografska karta. Za razliku od tematske karte, često kažemo da topografske karte daju uopćenu sliku nekog prostora.

Elementi topografske karte mogu biti matematički (koordinatna mreža i okvir karte, mjerilo, ekvidistanca i dr.) i geografski (granice, naselja, reljef, vode, vegetacija i dr.).

Reljef je na topografskim detaljnim i topometrijskim kartama prikazan crtama koje se nazivaju izohipse te spajaju točke iste visine. Slično, na pomorskim kartama, crte koje spajaju točke iste dubine nazivaju se izobate.

Geografska karta ili zemljovid predstavlja umanjeni i pojednostavljeni prikaz Zemlje ili dijela Zemlje na ravnoj plohi.

Podjela na listove za za mjerila 1:250 000, 1:100 000 i 1:50 000 dobije se izravnim dijeljenjem cijelog područja podjele na listove, a za ostala mjerila se dobije na osnovu podjele za mjerilo 1:50 000.

Topografski znakovi su sustav znakova koji se koristi na topografskim kartama za prikazivanje sadržaja.

Visinska razlika između dvije susjedne osnovne izohipse u kartografiji se naziva ekvidistanca. Izohipse su crte na karti koje spajaju točke iste visine.

Točka na karti kojoj je poznata nadmorska visina i koja je uz nju napisana naziva se kota. Reljef se na topografskim kartama, osim kotama, prikazuje i izohipsama, odnosno crtama koje povezuju točke iste nadmorske visine.

Ekvidistanca označava visinsku razliku između dvije izohipse ili izobate. Izražava se u metrima, a na nekim kartama je ona uvijek ista na primjer:\r

\r
• 1: 25 000 --> E = 10m
\r
• 1:50 000 i 1:100 000 = 20m
\r
• 1: 25 000 --> E = 10m
\r

Geografske karte s obzirom na sadržaj dijelimo na tematske i topografske. Tematske karte prikazuju određeni sadržaj i prema njemu dobivaju naziv, dok topografske karte daju uopćenu sliku nekog prostora.

Matematički elementi topografske karte su: okvir karte, mjerilo, ekvidistanca i geografska mreža. Svima je zajedničko da su povezani s nekim brojevima pa ih je lako prepoznati.

Geografski elementi topografske karte su: reljef, naselja, vode, granice, prometnice, vegetacija,...

Kota je točka na karti kojoj je upisana nadmorska visina.

Jednak prostor u mjerilu 1 : 50 000 prikazan je s 4 lista karte u mjerilu 1 : 25 000. Topografske karte izrađuju se u listovima i mjerilima koji su međusobno povezani i podijeljeni prema geografskoj mreži.

Institucija koja je ovlaštena za prikupljanje geodetskih i prostornih podataka, topografsku izmjeru i izradu topografskih, odnosno službenih državnih karata u Hrvatskoj naziva se Državna geodetska uprava.

Što su izohipse na topografskoj karti uže, odnosno što je razmak među njima manji, reljef je strmiji. Suprotno, veći razmaci među izohipsama ukazuju na zaravnjenost reljefa.

Na topografskim kartama, šuma se prikazuje zelenom bojom. Šuma kao vegetacijski element spada u geografske elemente karte.

Naučio/la si u 5. razredu da su izohipse zamišljene linije koje na topografskim kartama povezuju mjesta jednake visine. Što su izohipse gušće to znači da je nagib veći, a što su rjeđe to znači da je nagib padine manji.

Topografske karte se prema mjerilu dijele na:\r

\r
• Topometrijske karte - izrađuju se u mjerilima od 1:100 do 1:10 000
\r
• Topografske detaljne karte - izrađuju se u mjerilima od 1:25 000 do 1:100 000
\r
• Pregledne topografske karte - izrađuju se u mjerilima sitnijima od 1:100 000 do 1:500 000
\r
• Pregledne geografske karte - izrađuje se u mjerilima sitnijima od 1:500 000
\r

Državna geodetska uprava je ustanova koja se u Hrvatskoj bavi izradom Hrvatske osnovne karte (1:5000) i brine se o točnosti kartografskih podataka na razini države.